روایتی از اَبر پروژههای افتتاح نشدنی کشور
وزارت راهوشهرسازی پروژه زیادی در سراسر کشور در دست احداث دارد که بسیاری از آنها سالیان سال است که یا متوقف شدهاند یا به کندی پیش میروند. این مسئله دلایل زیادی میتواند داشته باشد که مهمترین آنها تغییر سیاستگذاری در دولتهاست.
ایران دکستر به نقل از صبح نو ، وزارت راهوشهرسازی پروژه زیادی در سراسر کشور در دست احداث دارد که بسیاری از آنها سالیان سال است که یا متوقف شدهاند یا به کندی پیش میروند. این مسئله دلایل زیادی میتواند داشته باشد که مهمترین آنها تغییر سیاستگذاری در دولتهاست. اغلب این پروژهها بهدلیل حجم و بزرگی آنها بیشتر از یک دوره چهارساله دولت طول میکشند و به همین دلیل ممکن است متولیان بعدی که روی کار میآیند مایل به ادامه انجام این پروژهها نباشند، از جمله آنها میتوان به پروژه مسکن مهر در کشور اشاره کرد. پروژهای که با وجود تمام ضعفها بسیاری از زوجهای کشورمان را خانهدار کرد اما با روی کار آمدن دولت روحانی و سکانداری عباس آخوندی در وزارت راهوشهرسازی، برای سالها کنار گذاشته شد. نه تنها این مورد بلکه موارد بسیاری از این دست هستند که طی سالهای گذشته پیشرفت قابل توجهی نداشتهاند. در این گزارش به بررسی ابرپروژههای این وزارتخانه در دهه۹۰ و میزان پیشرفت آنها طی این سالها میپردازیم.
راهآهن لرستان به خوزستان
پروژه راهآهن دورود – خرمآباد- اندیمشک یکی از پروژههای عمرانی لرستان است که در صورت تکمیل نقش مهمی در توسعه اقتصادی استان دارد. کلنگ احداث این پروژه در سال۹۰ بر زمین زده شد و در نهایت سال۹۳ عملیات اجرایی آن آغاز شد اما اکنون و با گذشت حدود پنج سال پیشرفت فیزیکی پروژه چشمگیر نیست. فارغ از مشکلات پیش روی پروژه مانند کمبود اعتبار، سختی کار و تملک اراضی در مسیر، شائبههایی در خصوص پایان پروژه در ایستگاه خرمآباد نگرانیهایی را ایجاد کرده است. بسیاری معتقدند ایجاد راهآهن در لرستان بدون اتصال استان به خوزستان از طریق خطوط ریلی پلدختر-اندیمشک پروژهای ناتمام است. با این وجود با توجه به اینکه روند رشد و توسعه اقتصادی در هر جامعهای به توسعه زیرساختهایی مانند راهآهن و توسعه حملونقل ریلی بستگی دارد؛ تکمیل این پروژه میتواند از جهات مختلف عواید بیشماری برای لرستان به همراه داشته باشد. چندی پیش مدیر حوزه طرحهای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور در اینباره گفته است: «پروژه راهآهن دورود-خرمآباد-اندیمشک که در حال حاضر با توجه به اصلاحیه قانون بودجه امسال با عنوان دورود-خرمآباد-اندیمشک و اتصال به بروجرد تغییر پیدا کرده و فاز اول آن در حال اجراست.» سیامک کیانی افزود: «طول محور دورود به خرمآباد ۱۱۴کیلومتر و طول محور خرمآباد به اندیمشک ۲۵۳کیلومتر و درمجموع ۳۶۷کیلومتر است، همچنین مسیر اتصال به بروجرد نیز ۲۷کیلومتر است.» به گفته وی عملیات اجرایی فاز اول یعنی دورود به خرمآباد از پیشرفت فیزیکی ۳۵درصدی برخوردار است، اما در خصوص فاز دوم یعنی خرمآباد به اندیمشک کاری صورت نگرفته است.» مرداد ماه امسال محمداسلامی وزیر فعلی راهوشهرسازی در جریان سفر به لرستان اعلام کرد که اتمام این پروژه از اولویتهای وزارت راه است.
چابهار، قلب ترانزیت آسیای میانه
توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار و افزایش ظرفیت تخلیه و بارگیری آن به ۸.۵میلیون تن و رونق ترانزیت کالا ضرورت تسریع در اتصال این بندر به شبکه ریلی کشور را دو چندان کرده زیرا راهاندازی خط ریلی چابهار میتواند جنوب شرق کشور را متحول و نقش بسیار مهمی در توسعه ترانزیت به سراسر دنیا بهویژه افغانستان و آسیای میانه ایفا کند. تکمیل پروژه راهآهن چابهار-زاهدان بهعنوان اقتصادیترین خط ریلی و ترانزیتی ایران، از سال۱۳۸۹ کنلگزنی شد که به دلایل مختلفی تاکنون به کندی پیش رفته است. در سال۹۲، پیمانکار این پروژه تغییر کرد و با تجهیز کارگاه، کار اجرایی از سال۹۳ آغاز شد. با این حال، طبق گفته آقای عباس خطیبی معاون ساخت راهآهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل، پیشرفت فیزیکی پروژه از سال۹۳ تاکنون حدود ۳۰درصد بوده است. همچنین کمبود بودجه، دلیل اصلی کند بودن پیشرفت پروژه اعلام شده است. همین موضوع باعث شد که شهریور امسال رئیسجمهوری با اختصاص تسهیلات به وزارت راهوشهرسازی برای اجرای طرح «اتصال چابهار به شبکه ریلی» موافقت کند. بر اساس این تصمیم، مبلغ ۳۰۰میلیون یورو به وزارت راهوشهرسازی از محل منابع صندوق توسعه ملی برای تکمیل طرح ریلی چابهار به زاهدان اختصاص یافته است. اما هنوز تاریخ مشخصی برای افتتاح و بهرهبرداری آن از سوی مسئولان اعلام نشده است.
طرح نیلوفری در مرداب بیتوجهی
منطقه۱۷ شهرداری تهران جزو آسیبپذیرترین مناطق شهر تهران بهشمار میآید. بالا بودن تراکم جمعیتی، سکونت دهکهای پایین درآمدی در منطقه، آسیبپذیری بالای منطقه در برابر وقوع خطر زلزله، عرض کم معابر، انفصال بافت کاربری منطقه با شهر تهران، کمبود مراکز خدماترسانی، بهداشتی و امدادرسانی، ازجمله مشکلات این منطقه از جنوب تهران است. سالها منطقه۱۷ شهرداری تهران به صورت جزیرهای در تسخیر خطوط راهآهن بود. هر چند حالا خطوط راهآهن به زیرزمین منتقل شده اما سالهاست اصل پروژه رها و مکان سابق قطار به محل تجمع اراذل و اوباش تبدیل شده و امنیت مردم را به مخاطره انداخته است. به همین دلیل چند سالی است که قرار است محدوده زمینهای اطراف خط آهن تهران-تبریز که اکنون به زیر زمین انتقال یافته است، تحت عنوان طرح نیلوفری تبدیل به فضای سبز و مراکز تفریحی شود. با گذشت ۱۰سال از تصویب این طرح هنوز مطالعات اولیه آن انجام نشده است. چندی پیش شهرداری منطقه۱۷ اعلام کرده است که عدم همکاری شرکت راهآهن را دلیل عدم پیشرفت این پروژه است و گفته بود: تاکنون توافق لازم میان شهرداری تهران و شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران حاصل نشده است. شهرداری در این سالها از هیچ تلاشی برای تأمین نظر شرکت راهآهن فروگذار نکرده و در آخرین مراحل مذاکرات، ارقام طرح شده از سوی این شرکت را نیز پذیرفته که به دلایلی نامشخص، تاکنون این توافق حاصل نیامده است.
آزادراه همت به کرج نمیرسد
کُلنگ بزرگراه شمالی کرج (رینگ شمالی پروژه همت) که مدیریت شهری مدعی شده گرانترین و بزرگترین پروژه تاریخ این کلانشهر است، سیزدهم مردادماه سال۹۵ برای حل معضل ترافیک زمینزده شد. متولیان گفتند؛ این پروژه بااعتباری بالغبر هزار میلیارد تومان در مدتزمان چهار سال به بهرهبرداری خواهد رسید و حتی در آن روزها مسئولان مربوطه مدعی شده بود در صورت تأمین نقدینگی لازم این مدت به دو سال کاهش خواهد یافت. این پروژه که به طول ۱۷.۶کیلومتر از جاده چالوس آغاز و با عبور از محدوده پل کُردان به اتوبان کرج-قزوین متصل میشود. با این حال بارهاوبارها در طی این سال اعلام شد که این برزگراه تا پایان۹۷ افتتاح میشود اما هنوز خبری از آن نشده است. «گرههای ترافیکی ورودی کلانشهر کرج با بهرهبرداری از پروژههای راهسازی باز میشود»؛ این را مسئولانی میگویند که متولی امور راهها در کشور هستند، پروژه همت نیز که حالا چندسالی است که از کُلنگزنیاش میگذرد قرار است از بار ترافیک اتوبان تهران-کرج بکاهد، حال شهروندان کرجی منتظرند تا با افتتاح این پروژه رفتوآمدشان به پایتخت و مناطق شمالی شهر آسانتر شود که البته تحقق این مهم به همت عالی مسئولان بستگی دارد، چرا که زمان افتتاح پروژه بارهاوبارها تغییر کرده است.
سرانجام متروی پرند و هشتگرد
راهاندازی خط مترو پرند و اتصال مترو کرج به هشتگرد سالهای سال است که در دستور کار قرار دارد و احتمالاً در پنج،۶سال اخیر شما هم شنیده باشید که قرار است تا سال آینده این خطوط افتتاح شوند. با این حال همین چند ماه پیش بود که آقای حبیبالله طاهرخانی، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید گفت: برای احداث متروی پرند تکلیف قانونی نداریم ولی برای سرعت یافتن پروژه و رفاه حال شهروندان، متعهد به پرداخت ۳۰میلیارد تومان کمک به شهرداری تهران شدهایم. این مسئول گفته است شرکت عمران شهرهای جدید دستگاه اجرایی موظف برای ساخت این پروژه ریلی نیست و شهرداری میبایست آن را تکمیل کند. با این وجود هنوز از تاریخ افتتاح آن خبری در دست نیست. اتصال متروی کرج به هشتگرد نیز سرنوشتی مشابه مسیر تهران به پرند دارند. سالهاست که متولیان از پیشرفت آن صحبت میکنند اما از بهرهبرداری آن خبری نیست. اما آخرین صحبتی که در اینباره شد مربوطه به اول مرداد ماه سال جاری است که اسلامی وزیر راه فعلی از افتتاح آن تا پایان تابستان خبر داد. البته با وجود گذشت ۲ماه از تابستان این خط هنوز به بهرهبرداری نرسیده است.
بازسازی فرودگاههای کشور
اجرای ۴۰پروژه عمرانی و توسعهای در فرودگاههای کشور از جمله پروژههای وزارت راهوشهرسازی است که هنوز کلنگ آن زده نشده است. مرداد ماه امسال بود که آقای محمدرضا زحمتکش، سرپرست اداره کل عمران و توسعه فرودگاهها از اجرای ۴۰پروژه در سه حوزه ترمینالی، سطوح پروازی و جنبی با اعتباری بالغ بر ۴۶۹۰میلیارد ریال در سال جاری خبر داد اما تاکنون خبری ازشروع به کار آن نشده است.
طرحهای نیمهتمام
به جز موارد فوق، ۱۱۰۰کیلومتر مسیر بزرگراهی و ۳۰۰کیلومتر آزادراه درقالب طرحهای آزادراهی میبایست طی سالهای اخیر به صورت مستمر انجام میشد که درباره میزان پیشرفت آن در دولت روحانی و بهخصوص دوران وزارت آخوندی مستنداتی در دست نیست. آمادهسازی و توسعه زیرساختهای شهرهای جدید بینالود و بهارستان نیز از جمله پروژههای این وزارتخانه است که تاکنون متوقف مانده است. همچنین راهآهن میانه-بستانآباد که از سال۷۹ کلنگزنی شده و اتمام تعمیر خانههای سیلزده خرمآباد و گلستان بنا بود تا پایان تابستان امسال به اتمام برسد از دیگر پروژههای این وزارتخانه است که اتمام و بهرهبرداری از آنها مشخص نیست نصیب کدام دولت شود.
آزادراه ارومیه-تبریز به دنبال سرمایه
پروژه آزاد راه ارومیه به تبریز به طول ۱۵۱کیلومتر در ۶ قطعه طراحی شده که قطعات اول و دوم آن در محدوده استان آذربایجانغربی تکمیل و بهرهبرداری شده است؛مابقی قطعات درحال احداث است که برای ساخت قطعات پنج، شش و تکمیل قطعات یک، ، سه و چهار مجموعاً ۱۰۰۰میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است. قطعه سوم این پروژه که دارای ۲تونل و مسیر به طول ۱۷کیلومتر است پایینترین میزان پیشرفت را دارد. بنا بر آنچه معاون وزیر راه در خصوص قطعات ۵ و ۶ اعلام کرده بود این وزارتخانه بهدنبال سرمایهگذار است تا عملیات اجرایی را آغاز کند. گفته میشود پروژه آزادراه ارومیه – تبریز ۱۱سال است که همچنان دردست ساخت است.
آزاد راه تهران – شمال پروژه ۲۷ ساله
احداث آزادراه تهران- شمال از حدود ۲۷سال قبل در برنامه اجرایی قرار گرفت. این آزادراه در سالهای اولیه در اولویت پروژههای عمرانی دولتهای کشورمان قرار نداشت اما در اواخر دهه۸۰ و اوایل دهه۹۰ یک دوره فعالیت چشمگیری در این آزاد راه انجام شد، با روی کار آمدن دولت یازدهم نیز، آغاز بهکار مجدد و جدیتر ساخت آزادراه تهران-شمال در دستور کار قرار گرفت و طی پنج سال پیشرفت فیزیکی این آزادراه نسبت به دولتهای قبلی، قابل قبولتر بود و عملیات اجرایی روی آن، از سال۱۳۹۳ بهطور جدی شکل گرفت. بهطوری که برای حدود ۱۷سال پروژه با پیشرفت سالانه حدود ۱٫۵ درصد پیگیری میشد اما از سال ۱۳۹۳به بعد ماهانه پیشرفت ۱٫۵ درصد نیز به ثبت رسیده است. حالا پیشرفت فیزیکی قطعه یک آزادراه تهران-شمال به ۹۵درصد رسیده است، با این حال درصورتی که ۵/۲درصد دیگر به پیشرفت فیزیکی آن اضافه شود، طبق وعده مسئولان، میبایست تابستانی که گذشت شاهد افتتاح این قطعه میبودیم. با این حال وعده افتتاح این پروژه نیز مانند دهها پروژه دیگر به تعویق افتاده و اینبار مسئولان دهه فجر پیشرو را زمان افتتاح این پروژه اعلام کردهاند. بهمن ماه سال گذشته بود که محمد اسلامی،وزیر راهوشهرسازی اعلام کرد قطعه یک آزادراه تهران-شمال در تابستان سال۱۳۹۸ به مرحله بهرهبرداری میرسد و شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل نیز در مورد قطعه یک این آزادراه اعلام کرد که پروژه مذکور با پیشرفت فیزیکی ۹۴درصدی همراه بوده و فقط بخش کمی از عملیات اجرایی آن باقی مانده است. گفته میشود این پروژه ۱۲۰کیلومتر است که ۳۲کیلومتر آن بهعنوان قطعه یک در استان تهران واقع شده است؛ مورد بهرهبرداری قرار میگیرد و هماکنون مراحل نهایی آن سپری میشود. اگرچه بر اساس لایحه بودجه باید این پروژه در سال۱۴۰۰ به اتمام برسد اما آنگونه که مسئولان برآورد میکنند تا چندسال پیش از ۱۴۰۰ نیز این پروژه طول خواهد کشید.
